Βεβαίως, μπορώ να το εξηγήσω σύμφωνα με την ιατρική και επιστημονική βιβλιογραφία.

Η περιγραφή του περιστατικού είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν αντιστοιχεί σε ένα απλό θερμικό έγκαυμα από ζεστό νερό ή ατμό, αλλά σε ένα σοβαρό χημικό έγκαυμα.

Ας αναλύσουμε τα δεδομένα βήμα προς βήμα:

1. Το Περιβάλλον (Σκηνή Πυρκαγιάς σε Τρένο): Μια πυρκαγιά σε βαγόνια τρένου δεν είναι σαν μια φωτιά σε ξύλα. Τα βαγόνια αποτελούνται από πλήθος βιομηχανικών και συνθετικών υλικών: πλαστικά (καθίσματα, επενδύσεις), μονωτικά υλικά, καλωδιώσεις με PVC, συνθετικά υφάσματα, χρώματα και βερνίκια. Η καύση αυτών των υλικών απελευθερώνει ένα εξαιρετικά τοξικό και χημικά δραστικό κοκτέιλ ουσιών.
2. Ο Ρόλος του Νερού Κατάσβεσης: Το νερό που έριχναν οι πυροσβέστες, πέφτοντας πάνω στα καιόμενα, τετηγμένα (λιωμένα) και πυρακτωμένα υλικά, δεν δημιούργησε απλώς καυτό ατμό. Διέλυσε αυτές τις χημικές ουσίες, δημιουργώντας ένα καυστικό, διαβρωτικό υγρό διάλυμα. Αυτό το υγρό δεν ήταν πλέον απλό νερό, αλλά ένα μείγμα οξέων, αλκαλικών (βάσεων) και άλλων διαβρωτικών ενώσεων.
3. Η Αίσθηση "Σαν Γρατζουνιά": Αυτό είναι το πιο αποκαλυπτικό στοιχείο.
   • Ένα θερμικό έγκαυμα προκαλεί άμεσο, οξύ και καυστικό πόνο.
   • Αντίθετα, πολλά χημικά εγκαύματα, ιδίως τα αλκαλικά (από βάσεις), έχουν μια πιο ύπουλη έναρξη. Η αίσθηση κνησμού (φαγούρας), τσιμπήματος ή "γρατζουνιάς" είναι χαρακτηριστική, καθώς η χημική ουσία αρχίζει να αντιδρά με τους ιστούς ( διαδικασία σαπωνοποίησης των λιπών του δέρματος) και να καταστρέφει τις επιφανειακές νευρικές απολήξεις. Ο πόνος μπορεί να γίνει έντονος αργότερα, καθώς η καταστροφή προχωρά σε βαθύτερα στρώματα.
4. Το "Άσπρο" Χρώμα και η "Νέκρωση Ιστού": Αυτή είναι η κλασική εικόνα ενός εγκαύματος ολικού πάχους (3ου βαθμού) ή και βαθύτερου (4ου βαθμού).
   • Σε ένα τέτοιο έγκαυμα, η χημική ουσία έχει καταστρέψει ολοκληρωτικά την επιδερμίδα και το χόριο (τα δύο ανώτερα στρώματα του δέρματος).
   • Το λευκό, κηρώδες ή περγαμηνοειδές χρώμα οφείλεται στην πήξη των πρωτεϊνών του δέρματος και στην καταστροφή των αιμοφόρων αγγείων στην περιοχή, που δεν επιτρέπει την κυκλοφορία του αίματος (γι' αυτό δεν είναι κόκκινο).
   • Η νέκρωση είναι ο ιατρικός όρος για τον θάνατο του ιστού. Το δέρμα έχει πεθάνει και δεν μπορεί να αναγεννηθεί.
5. Καθυστερημένη Αντίληψη και Έγκαυμα στα Πόδια:
   • Κατά τη διάρκεια μιας επιχείρησης διάσωσης, η αδρεναλίνη βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα, γεγονός που μπορεί να μειώσει την αντίληψη του πόνου.
   • Το καυστικό υγρό πιθανότατα εισχώρησε μέσα από τη στολή, στα σημεία που δεν είναι απόλυτα στεγανά (π.χ., γύρω από το γάντι, στον γιακά) και κύλησε προς τα κάτω, εμποτίζοντας τις κάλτσες ή το εσωτερικό του παντελονιού.
   • Εγκλωβισμένο μέσα στη στολή και σε επαφή με το δέρμα για ώρες, το χημικό διάλυμα συνέχιζε τη διαβρωτική του δράση χωρίς να γίνεται άμεσα αντιληπτό, εξηγώντας τα εγκαύματα και στα πόδια.

Συμπέρασμα:

Ο πυροσβέστης υπέστη σοβαρά, βαθιά χημικά εγκαύματα. Το νερό της πυρόσβεσης αναμείχθηκε με τα προϊόντα καύσης των βιομηχανικών υλικών του τρένου, μετατράπηκε σε ένα διαβρωτικό χημικό διάλυμα το οποίο διείσδυσε στη στολή του. Η αρχική, μη ανησυχητική αίσθηση "γρατζουνιάς" και η καθυστερημένη διάγνωση είναι απόλυτα συμβατές με την ύπουλη δράση ορισμένων χημικών ουσιών που προκαλούν νέκρωση των ιστών.

Ναι, ο συνδυασμός των ελαίων μετασχηματιστών με τα υπόλοιπα καιόμενα υλικά είναι όχι απλώς ικανός, αλλά ένας εξαιρετικά πιθανός μηχανισμός για την πρόκληση ακριβώς αυτού του τύπου εγκαύματος. Δεν χρειάζεται απαραίτητα ένα εντελώς διαφορετικό, εξωγενές υλικό. Η ίδια η πυρκαγιά δημιουργεί τις χημικές ουσίες.

Ο Ρόλος των Ελαίων Μετασχηματιστών

Τα έλαια που χρησιμοποιούνται σε ηλεκτρικούς μετασχηματιστές (ειδικά σε παλαιότερο εξοπλισμό) είναι κυρίως δύο ειδών:

1. Ορυκτέλαια (Mineral Oils): Παράγωγα του πετρελαίου. Είναι εύφλεκτα.
2. Πολυχλωριωμένα Διφαινύλια (PCBs - Polychlorinated Biphenyls): Συνθετικά έλαια που χρησιμοποιούνταν εκτενώς στο παρελθόν λόγω της εξαιρετικής τους θερμικής σταθερότητας και των μονωτικών τους ιδιοτήτων. Παρόλο που η χρήση τους έχει απαγορευτεί εδώ και δεκαετίες στις περισσότερες χώρες λόγω της υψηλής τοξικότητάς τους, εξακολουθούν να υπάρχουν σε πολλούς παλιούς μετασχηματιστές που δεν έχουν αποσυρθεί ή αντικατασταθεί σωστά.

Η καύση αυτών των ελαίων, και ειδικά των PCBs, είναι καταστροφική. Όταν τα PCBs καίγονται σε ανεξέλεγκτες συνθήκες (όπως μια πυρκαγιά), παράγουν:

• Υδροχλώριο (HCl - Hydrogen Chloride): Ένα άχρωμο, εξαιρετικά διαβρωτικό και τοξικό αέριο.
• Διοξίνες (PCDDs) και Φουράνια (PCDFs): Από τις πιο τοξικές και καρκινογόνες χημικές ενώσεις που είναι γνωστές στον άνθρωπο.

Υπόθεση για τη Σύσταση του Χημικού Εγκαύματος

Το νερό της κατάσβεσης λειτούργησε ως διαλύτης και φορέας, δημιουργώντας ένα "χημικό κοκτέιλ". Η σύσταση του υγρού που προκάλεσε το έγκαυμα ήταν πιθανότατα ένα θερμό, υδατικό διάλυμα που περιείχε κατά κύριο λόγο:

1. Υδροχλωρικό Οξύ (Hydrochloric Acid):
   • Προέλευση: Αυτή είναι η πιο πιθανή κύρια αιτία. Το αέριο υδροχλώριο (HCl) που παράγεται από την καύση των PCBs των μετασχηματιστών αλλά και από την καύση των πλαστικών PVC (πολυβινυλοχλωρίδιο) που βρίσκονται παντού σε ένα τρένο (καλωδιώσεις, επενδύσεις, δάπεδα), διαλύεται ακαριαία στο νερό της πυρόσβεσης (H₂O) και σχηματίζει υδροχλωρικό οξύ (HCl(aq)).
   • Δράση: Είναι ένα ισχυρό, διαβρωτικό οξύ. Προκαλεί πηκτική νέκρωση (coagulative necrosis), όπου οι πρωτεΐνες των ιστών πήζουν και στερεοποιούνται. Αυτό εξηγεί απόλυτα τη λευκή, "βρασμένη" όψη του δέρματος και τον σχηματισμό μιας ξηρής, σκληρής εσχάρας (της νεκρωμένης περιοχής).
2. Άλλες Όξινες Ενώσεις:
   • Προέλευση: Η καύση άλλων υλικών που περιέχουν θείο ή άζωτο μπορεί να παράξει οξείδια που με το νερό δίνουν θειώδες, θειικό ή νιτρικό οξύ, συμβάλλοντας στην οξύτητα του διαλύματος.
3. Αλκαλικές (Βασικές) Ενώσεις:
   • Προέλευση: Αν και τα οξέα είναι οι πιθανότεροι ύποπτοι, η καύση ορισμένων μετάλλων και δομικών υλικών μπορεί να δημιουργήσει οξείδια μετάλλων. Αυτά, σε επαφή με το νερό, μπορούν να σχηματίσουν υδροξείδια (βάσεις), τα οποία είναι εξίσου καυστικά (π.χ. υδροξείδιο του ασβεστίου). Οι βάσεις προκαλούν ρευστοποιητική νέκρωση (liquefactive necrosis), διαλύοντας τους ιστούς σε μια σαπωνοειδή μάζα, που επίσης μπορεί να έχει αρχικά λευκωπή όψη.
4. Τοξικές Οργανικές Ενώσεις:
   • Προέλευση: Διοξίνες, φουράνια, πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (PAHs) από την ατελή καύση των πάντων. Αν και η κύρια βλάβη τους είναι συστημική και καρκινογόνος, συμβάλλουν στην τοξικότητα του μείγματος και μπορούν να επιδεινώσουν την κυτταρική βλάβη στο δέρμα.

Συμπέρασμα:

Το έγκαυμα δεν προκλήθηκε από ένα απλό υλικό, αλλά από ένα σύνθετο, θερμό και διαβρωτικό υδατικό διάλυμα. Ο πιο πιθανός κύριος ένοχος για τη σοβαρότητα και την εμφάνιση του εγκαύματος είναι το υδροχλωρικό οξύ, που σχηματίστηκε μαζικά από την αντίδραση του νερού πυρόσβεσης με το αέριο υδροχλώριο, το οποίο με τη σειρά του απελευθερώθηκε από την καύση των ελαίων μετασχηματιστών (PCBs) και των πλαστικών (PVC) του τρένου.

Εξαιρετική ερώτηση που πηγαίνει στην καρδιά της μηχανικής και της φυσικής μιας τέτοιας καταστροφής.

Η σύντομη απάντηση είναι: Ναι, τα έλαια μετασχηματιστών μπορούν να συμβάλουν, αλλά για τη δημιουργία μιας μεγάλης, στιγμιαίας πυρόσφαιρας (fireball) που συχνά βλέπουμε σε βίντεο από τέτοιες συγκρούσεις, συνήθως απαιτείται η συμμετοχή ενός πιο πτητικού και ογκώδους καυσίμου, όπως το ντίζελ της μηχανής έλξης.

Ας το αναλύσουμε με λεπτομέρεια.

Τι Είναι μια Πυρόσφαιρα (Fireball);

Μια πυρόσφαιρα δεν είναι απλώς μια μεγάλη φωτιά. Είναι ένα φαινόμενο εξαιρετικά γρήγορης, σχεδόν εκρηκτικής καύσης. Για να συμβεί, απαιτούνται τρεις προϋποθέσεις-κλειδιά, που πρέπει να συμβούν ταυτόχρονα:

1. Διασπορά Καυσίμου (Aerosolization): Το υγρό καύσιμο πρέπει να διασκορπιστεί βίαια στον αέρα σε μορφή πολύ μικρών σταγονιδίων (σαν σπρέι ή ομίχλη). Αυτό αυξάνει δραματικά την επιφάνεια του καυσίμου που εκτίθεται στο οξυγόνο του αέρα.
2. Ανάμειξη με Αέρα: Αυτό το νέφος σταγονιδίων πρέπει να αναμειχθεί με την κατάλληλη ποσότητα αέρα για να σχηματίσει ένα εκρηκτικό μείγμα.
3. Πηγή Ανάφλεξης: Πρέπει να υπάρξει μια πηγή ενέργειας (σπινθήρας, καυτή επιφάνεια) για να αναφλέξει αυτό το νέφος.

Ο Ρόλος των Διαφορετικών Καυσίμων

1. Έλαια Μετασχηματιστών (Ορυκτέλαια):

• Ευφλεξιμότητα: Είναι εύφλεκτα, παρόμοια με το πετρέλαιο θέρμανσης ή το ντίζελ. Έχουν σχετικά υψηλό σημείο ανάφλεξης (flash point), που σημαίνει ότι χρειάζονται υψηλότερη θερμοκρασία για να βγάλουν ατμούς που θα αναφλεγούν, σε σύγκριση με τη βενζίνη.
• Συμβολή στην Πυρόσφαιρα: Σε μια μετωπική σύγκρουση, η τεράστια κινητική ενέργεια που απελευθερώνεται είναι παραπάνω από ικανή να συνθλίψει τους μετασχηματιστές και να διασκορπίσει (aerosolize) το περιεχόμενό τους. Οι σπινθήρες από τη σύγκρουση των μετάλλων ή τα κατεστραμμένα ηλεκτρικά συστήματα παρέχουν την ανάφλεξη. Επομένως, ναι, τα έλαια μετασχηματιστών μπορούν από μόνα τους να δημιουργήσουν μια πυρόσφαιρα υπό τις σωστές συνθήκες βίαιης διασποράς.
• Ποσότητα: Ένας μετασχηματιστής βαγονιού περιέχει δεκάδες, ίσως και εκατοντάδες λίτρα ελαίου. Είναι σημαντική ποσότητα.

2. Καύσιμο Ντίζελ (από τη Μηχανή Έλξης/Ντιζελομηχανή):

• Ο Κύριος Παράγοντας: Αυτός είναι ο πιθανότερος "πρωταγωνιστής" για μια μεγάλη πυρόσφαιρα.
• Ευφλεξιμότητα: Παρόμοια με τα ορυκτέλαια των μετασχηματιστών.
• Ποσότητα: Εδώ βρίσκεται η τεράστια διαφορά. Μια μηχανή έλξης τρένου περιέχει χιλιάδες λίτρα ντίζελ. Σε μια μετωπική σύγκρουση όπου η μηχανή συνθλίβεται, η ξαφνική ρήξη αυτών των τεράστιων δεξαμενών και η βίαιη εκτόξευση χιλιάδων λίτρων καυσίμου στον αέρα είναι το ιδανικό σενάριο για μια πυρόσφαιρα τεραστίων διαστάσεων.

3. PCBs (Πολυχλωριωμένα Διφαινύλια):

• Αν οι μετασχηματιστές περιείχαν PCBs, αυτά είναι δύσφλεκτα από σχεδιασμό. Δεν θα ήταν η κύρια πηγή καυσίμου για την αρχική πυρόσφαιρα. Ωστόσο, μέσα στην κόλαση της φωτιάς που θα προκαλούσαν τα ορυκτέλαια και το ντίζελ, τα PCBs θα διασπώνταν, απελευθερώνοντας τις εξαιρετικά τοξικές και διαβρωτικές ουσίες (υδροχλώριο, διοξίνες) που συζητήσαμε προηγουμένως.

Συμπέρασμα

Σε μια μετωπική σύγκρουση τρένων:

1. Η σύγκρουση παρέχει την ενέργεια για τη ρήξη των δεξαμενών και τη διασπορά των καυσίμων.
2. Η σύγκρουση παρέχει και την πηγή ανάφλεξης (σπινθήρες, θερμότητα).
3. Και τα δύο καύσιμα (ντίζελ μηχανής και έλαια μετασχηματιστών) πιθανότατα διασκορπίζονται ταυτόχρονα και αναμειγνύονται με τον αέρα.
4. Το μείγμα αναφλέγεται, δημιουργώντας μια πυρόσφαιρα. Το μέγεθος και η ένταση της πυρόσφαιρας καθορίζονται κυρίως από τη συνολική ποσότητα του καυσίμου που διασκορπίστηκε, καθιστώντας τα χιλιάδες λίτρα ντίζελ της μηχανής τον κύριο παράγοντα, με τα έλαια των μετασχηματιστών να λειτουργούν ως σημαντικό δευτερεύον καύσιμο που συμβάλλει στον όγκο και τη διάρκειά της.

Επομένως, δεν χρειάζεται άλλο, διαφορετικό υλικό. Τα υπάρχοντα υγρά του τρένου (ντίζελ και έλαια) είναι απολύτως ικανά να προκαλέσουν το φαινόμενο, με το ντίζελ να παίζει τον κυρίαρχο ρόλο λόγω της τεράστιας ποσότητάς του.

Ναι, απολύτως. Η απουσία ντίζελ δεν εξαλείφει τη δυνατότητα δημιουργίας πυρόσφαιρας, απλώς αλλάζει τον μηχανισμό και τους κύριους "πρωταγωνιστές".

Σε μια ηλεκτρική αμαξοστοιχία, η πυρόσφαιρα μπορεί να προκληθεί από έναν συνδυασμό δύο διαφορετικών φαινομένων που συμβαίνουν σχεδόν ταυτόχρονα: ενός ηλεκτρικού φαινομένου και ενός χημικού φαινομένου.

1. Το Ηλεκτρικό Φαινόμενο: Ηλεκτρικό Τόξο (Arc Flash / Arc Blast)

Αυτή είναι η πιο άμεση και βίαιη συνέπεια της καταστροφής μιας ηλεκτρικής μηχανής.

• Τι συμβαίνει: Μια ηλεκτρική μηχανή τροφοδοτείται από γραμμές πολύ υψηλής τάσης (π.χ., 25.000 Volts). Σε μια μετωπική σύγκρουση, τα καλώδια, οι μετασχηματιστές και οι παντογράφοι συνθλίβονται. Αυτό προκαλεί ένα τεράστιο, ανεξέλεγκτο βραχυκύκλωμα.
• Το Αποτέλεσμα: Η ηλεκτρική ενέργεια δεν ακολουθεί πλέον τα καλώδια, αλλά "πηδάει" μέσα από τον αέρα για να βρει γείωση, δημιουργώντας ένα γιγαντιαίο ηλεκτρικό τόξο. Αυτό το τόξο είναι ουσιαστικά πλάσμα—αέρας που έχει θερμανθεί σε χιλιάδες βαθμούς Κελσίου, θερμότερος από την επιφάνεια του ήλιου.
• Η Έκρηξη (Arc Blast): Αυτή η ξαφνική απελευθέρωση ενέργειας εξατμίζει ακαριαία τα μεταλλικά εξαρτήματα (χαλκό, αλουμίνιο) και προκαλεί μια ραγδαία διαστολή του αέρα. Το αποτέλεσμα είναι μια εκρηκτική λάμψη (Arc Flash) και ένα ωστικό κύμα (Arc Blast). Είναι σαν μια βόμβα από καθαρή ενέργεια. Αυτό από μόνο του μοιάζει με έκρηξη και μπορεί να είναι η αρχική, εκτυφλωτική άσπρη/μπλε λάμψη που βλέπουμε.

2. Το Χημικό Φαινόμενο: Η Καύση των Ελαίων

Το ηλεκτρικό τόξο που περιγράψαμε παραπάνω λειτουργεί ως η απόλυτη πηγή ανάφλεξης για οποιοδήποτε εύφλεκτο υλικό βρίσκεται κοντά.

• Το Καύσιμο: Όπως συζητήσαμε, η ηλεκτρική μηχανή και τα βαγόνια περιέχουν σημαντικές ποσότητες εύφλεκτων υγρών:
  • Έλαια Μετασχηματιστών και Πυκνωτών: Αυτός είναι ο κύριος όγκος του υγρού καυσίμου. Μιλάμε για εκατοντάδες λίτρα ελαίου που ψύχει τον κύριο μετασχηματιστή.
  • Υδραυλικά Υγρά: Χρησιμοποιούνται στα συστήματα πέδησης (φρένων), ανάρτησης και σε άλλους μηχανισμούς. Είναι συχνά με βάση το πετρέλαιο και είναι εύφλεκτα.
• Ο Μηχανισμός της Πυρόσφαιρας:
  1. Η βίαιη σύγκρουση συνθλίβει τα δοχεία που περιέχουν αυτά τα έλαια.
  2. Τα έλαια εκτοξεύονται και διασκορπίζονται στον αέρα (aerosolization), δημιουργώντας ένα νέφος από μικροσκοπικά σταγονίδια, ακριβώς όπως και στην περίπτωση του ντίζελ.
  3. Το ηλεκτρικό τόξο (Arc Flash), με την τεράστια θερμοκρασία του, αναφλέγει ακαριαία ολόκληρο αυτό το νέφος.

Σύνοψη Σεναρίου Σύγκρουσης Ηλεκτρικής Αμαξοστοιχίας

1. Κρούση: Οι δομές συνθλίβονται.
2. Άμεση Συνέπεια (χιλιοστά του δευτερολέπτου): Βραχυκύκλωμα υψηλής τάσης -> Arc Flash/Blast. Αυτή είναι η πρώτη εκτυφλωτική λάμψη.
3. Ταυτόχρονη Συνέπεια: Ρήξη των δοχείων ελαίων -> Διασπορά των ελαίων στον αέρα.
4. Αποτέλεσμα: Το νέφος των ελαίων αναφλέγεται από το ηλεκτρικό τόξο, δημιουργώντας μια μεγάλη, πορτοκαλί/κίτρινη πυρόσφαιρα που ακολουθεί την αρχική ηλεκτρική λάμψη.

Συμπέρασμα:

Ναι, μια πυρόσφαιρα είναι απολύτως δυνατή και αναμενόμενη σε μια σφοδρή σύγκρουση ηλεκτρικής αμαξοστοιχίας. Η πηγή της ενέργειας είναι διπλή: η εκρηκτική ηλεκτρική ενέργεια του τόξου και η χημική ενέργεια που απελευθερώνεται από την ταχεία καύση των ελαίων (μετασχηματιστών, υδραυλικών κ.λπ.). Η απουσία ντίζελ απλώς αφαιρεί έναν τύπο καυσίμου από την εξίσωση, αλλά αφήνει άφθονους άλλους παράγοντες ικανούς να προκαλέσουν ένα εξίσου καταστροφικό αποτέλεσμα.

Εξαιρετικές ερωτήσεις που συνδέουν την αρχική παρατήρηση με τη δυναμική της καταστροφής.

1. Πρόβλεψη για τη Διάρκεια της Πυρόσφαιρας (Χωρίς Ντίζελ)

Η πυρόσφαιρα που θα προκαλούνταν μόνο από τα έλαια (μετασχηματιστών, υδραυλικών κ.λπ.) θα ήταν αισθητά μικρότερης διάρκειας και πιθανότατα μικρότερου όγκου σε σύγκριση με μια πυρόσφαιρα που τροφοδοτείται και από χιλιάδες λίτρα ντίζελ.

Εκτίμηση Διάρκειας:

• Η ίδια η πυρόσφαιρα (το φαινόμενο της ταχείας εκρηκτικής καύσης του νέφους): Θα διαρκούσε πολύ λίγο, στην κλίμακα των 1 έως 3 δευτερολέπτων. Είναι ένα σχεδόν στιγμιαίο γεγονός. Η ένταση και η λάμψη θα ήταν τεράστιες, αλλά η φλεγόμενη σφαίρα θα διαστελλόταν και θα έσβηνε γρήγορα, καταναλώνοντας το καύσιμο που είχε διασκορπιστεί στον αέρα.
• Η Επακόλουθη Πυρκαγιά: Μετά την πυρόσφαιρα, θα ακολουθούσε μια πιο "συμβατική" πυρκαγιά. Τα έλαια που δεν διασκορπίστηκαν αλλά χύθηκαν στο έδαφος και στα συντρίμμια θα συνέχιζαν να καίγονται ως "pool fire" (πυρκαγιά λίμνης καυσίμου). Αυτή η φωτιά θα μπορούσε να διαρκέσει για πολύ ώρα, ανάλογα με την ποσότητα του ελαίου και τη διαθεσιμότητα οξυγόνου.

Γιατί μικρότερη διάρκεια;

Ο κύριος λόγος είναι η ποσότητα του καυσίμου. Η ενέργεια και η διάρκεια μιας πυρόσφαιρας είναι σχεδόν ευθέως ανάλογες με τη μάζα του καυσίμου που συμμετέχει στην ταχεία καύση.

• Σενάριο με Ντίζελ: Χιλιάδες λίτρα ντίζελ + εκατοντάδες λίτρα ελαίων = Τεράστιο νέφος καυσίμου -> Γιγαντιαία και πιο παρατεταμένη πυρόσφαιρα.
• Σενάριο χωρίς Ντίζελ: Μόνο εκατοντάδες λίτρα ελαίων = Σημαντικά μικρότερο νέφος καυσίμου -> Μικρότερη και πιο σύντομη πυρόσφαιρα.

2. Η Επίδραση στον Πυροσβέστη

Ναι, απολύτως. Η συνθήκη αυτή θα προκαλούσε ακριβώς τα ίδια, αν όχι χειρότερα, χημικά εγκαύματα στον πυροσβέστη.

Ο λόγος είναι κρίσιμος και πρέπει να γίνει κατανοητός: Το έγκαυμα του πυροσβέστη δεν ήταν πρωτίστως θερμικό, αλλά χημικό.

Η πηγή της θερμότητας (η πυρόσφαιρα από ντίζελ ή από έλαια) είναι απλώς ο πυροκροτητής που ξεκινά την καύση των υλικών του βαγονιού. Το τι καίγεται μετά την αρχική ανάφλεξη είναι αυτό που δημιουργεί τον χημικό κίνδυνο.

Η αλυσίδα των γεγονότων παραμένει ίδια:

1. Η Πυρκαγιά Ξεκινά: Είτε από ντίζελ είτε από το ηλεκτρικό τόξο και τα έλαια, μια έντονη φωτιά έχει πλέον τυλίξει τα βαγόνια.
2. Καύση Υλικών Βαγονιού: Η φωτιά αρχίζει να καταναλώνει τα πάντα μέσα στο βαγόνι:
   • Καλωδιώσεις, επενδύσεις, πατώματα από PVC (πλαστικό).
   • Μονωτικούς αφρούς πολυουρεθάνης στα καθίσματα και τους τοίχους.
   • Βαφές, βερνίκια, συνθετικά υφάσματα.
   • Τα ίδια τα έλαια των μετασχηματιστών (που μπορεί να περιέχουν PCBs).
3. Παραγωγή Τοξικών Αερίων: Η καύση αυτών των υλικών απελευθερώνει ένα κοκτέιλ χημικών, με κυριότερο ύποπτο το αέριο υδροχλώριο (HCl) από την καύση του PVC και των PCBs.
4. Δημιουργία Χημικού Διαλύματος: Το νερό της πυρόσβεσης (H₂O) πέφτει πάνω στα καιόμενα υλικά, διαλύει το αέριο υδροχλώριο (HCl) και δημιουργεί υγρό υδροχλωρικό οξύ.
5. Χημικό Έγκαυμα: Αυτό το καυστικό, όξινο διάλυμα εμποτίζει τη στολή του πυροσβέστη και προκαλεί τη νέκρωση των ιστών που περιγράφηκε.

Συμπέρασμα:

Η απουσία του ντίζελ θα άλλαζε την κλίμακα της αρχικής πυρόσφαιρας, αλλά δεν θα άλλαζε στο ελάχιστο τη χημική σύσταση του καπνού και των προϊόντων καύσης από τα ίδια τα βαγόνια. Ο κίνδυνος για τον πυροσβέστη να υποστεί σοβαρό χημικό έγκαυμα από το νερό που αναμείχθηκε με αυτά τα προϊόντα καύσης παραμένει ακριβώς ο ίδιος και εξαιρετικά υψηλός.

Αναλύοντας τα γεγονότα που παραθέτεις, η απάντηση είναι:

Όχι, είναι εξαιρετικά απίθανο, σχεδόν αδύνατο, η φωτιά αυτής της κλίμακας, διάρκειας και πολυφασικής εξέλιξης να προκλήθηκε μόνο από τα έλαια του μετασχηματιστή μιας ηλεκτρικής μηχανής.

Η λεπτομερής χρονολογική περιγραφή που έδωσες δεν υποστηρίζει αυτή την υπόθεση. Αντιθέτως, υποδεικνύει με συντριπτική βεβαιότητα την παρουσία ενός δεύτερου, πολύ μεγαλύτερου σε όγκο, υγρού καυσίμου, το οποίο τροφοδότησε το μεγαλύτερο μέρος του φαινομένου. Το πιθανότερο καύσιμο είναι το ντίζελ από τη μηχανή της άλλης αμαξοστοιχίας.

Ας αναλύσουμε την κάθε φάση που περιέγραψες, συγκρίνοντας το σενάrio "μόνο έλαια" με το σενάrio "έλαια + ντίζελ".

1. Το Αρχικό Ηλεκτρικό Τόξο (Arc Flash)

• Περιγραφή: 3 αναλαμπές σε 0,3 δευτερόλεπτα.
• Ανάλυση: Αυτό είναι απολύτως συμβατό με το βραχυκύκλωμα μιας ηλεκτρικής μηχανής υψηλής τάσης. Είναι ο πυροκροτητής, η πηγή ανάφλεξης. Δεν είναι το κύριο γεγονός της πυρκαγιάς. Και τα δύο σενάρια ξεκινούν από εδώ.

2. Η Πρώτη Πυρόσφαιρα (Στάδιο 1)

• Περιγραφή: Ξεκινά 0,3 δευτερόλεπτα μετά το τόξο, διάμετρος ~42 μέτρα, διάρκεια ~2 δευτερόλεπτα.
• Ανάλυση:
  • Σενάριο "Μόνο Έλαια": Είναι πιθανό. Η βίαιη διάρρηξη του μετασχηματιστή από την κρούση και η εκτόξευση/διασπορά (aerosolization) μερικών εκατοντάδων λίτρων ελαίου, που αναφλέγονται από το ηλεκτρικό τόξο, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια πυρόσφαιρα αυτής της τάξης μεγέθους.
  • Σενάριο "Έλαια + Ντίζελ": Εξίσου πιθανό. Αυτή η πρώτη πυρόσφαιρα θα μπορούσε να είναι από τα έλαια της ηλεκτρομηχανής ή από μια αρχική, μικρή διαρροή ντίζελ.

3. Η Δεύτερη, Γιγαντιαία Πυρόσφαιρα (Στάδιο 2)

• Περιγραφή: Ένα νέο νέφος φωτιάς εμφανίζεται 2 δευτερόλεπτα μετά, τροφοδοτεί την πρώτη και τη μεγαλώνει σχεδόν στο διπλάσιο μέγεθος (~80 μέτρα).
• Ανάλυση: Αυτό είναι το κρισιμότερο σημείο που καταρρίπτει το σενάριο "μόνο έλαια".
  • Σενάριο "Μόνο Έλαια": Εξαιρετικά απίθανο. Γιατί να υπάρξει ένα δεύτερο, καθυστερημένο και μάλιστα μεγαλύτερο νέφος καυσίμου από την ίδια πηγή (τον μετασχηματιστή); Η αρχική κρούση θα είχε προκαλέσει τη μέγιστη δυνατή ζημιά και απελευθέρωση υλικού. Δεν υπάρχει λογικός φυσικός μηχανισμός που να εξηγεί μια δεύτερη, μεγαλύτερη εκτόξευση ελαίου 2 δευτερόλεπτα αργότερα.
  • Σενάριο "Έλαια + Ντίζελ": Εξηγεί τέλεια το φαινόμενο. Η αλληλουχία είναι λογική:
    1. Ηλεκτρομηχανή (με έλαια) συγκρούεται πρώτη -> Αρχική πυρόσφαιρα (Στάδιο 1).
    2. Η αδράνεια και η συνεχής πίεση της σύγκρουσης προκαλούν, 1-2 δευτερόλεπτα μετά, την ολοκληρωτική σύνθλιψη της ντιζελομηχανής της άλλης αμαξοστοιχίας.
    3. Οι τεράστιες δεξαμενές της (που περιέχουν χιλιάδες λίτρα ντίζελ) διαρρηγνύονται, εκτοξεύοντας ένα γιγαντιαίο νέφος καυσίμου.
    4. Αυτό το νέο νέφος αναφλέγεται από την ήδη υπάρχουσα φωτιά, δημιουργώντας τη δεύτερη, τεράστια πυρόσφαιρα (Στάδιο 2).

4. Η Παρατεταμένη Πυρκαγιά (Pool Fire - Στάδιο 3 και μετά)

• Περιγραφή: Η φωτιά συνεχίζεται ως "φωτιά πισίνας", καίει έντονα για τουλάχιστον 60 δευτερόλεπτα, διαρκεί για ώρες και είναι τόσο ισχυρή που η πρώτη προσπάθεια κατάσβεσης μετά από 43 λεπτά είναι αναποτελεσματική.
• Ανάλυση:
  • Σενάριο "Μόνο Έλαια": Ανεπαρκές. Μερικές εκατοντάδες λίτρα ελαίου θα δημιουργούσαν μια σημαντική φωτιά, αλλά είναι πολύ δύσκολο να υποστηριχθεί ότι θα μπορούσαν να συντηρήσουν μια πυρκαγιά τέτοιας έντασης και διάρκειας. Η ενέργεια που περιέχεται σε αυτόν τον όγκο καυσίμου δεν επαρκεί για να εξηγήσει μια φωτιά που αντιστέκεται σε πυροσβεστικό όχημα μετά από 43 λεπτά.
  • Σενάριο "Έλαια + Ντίζελ": Απολύτως συνεπές. Χιλιάδες λίτρα ντίζελ που χύνονται στο έδαφος δημιουργούν μια τεράστια "λίμνη καυσίμου" (pool fire). Αυτή η ποσότητα έχει την απαιτούμενη ενέργεια για να καίει με τεράστια ένταση για πολλή ώρα, να εξαπλώνεται και να καθιστά τις αρχικές προσπάθειες κατάσβεσης μάταιες.

Συμπέρασμα

Φάση της Πυρκαγιάς	Εξήγηση ΜΟΝΟ με Έλαια Μετασχηματιστή	Εξήγηση με Έλαια + Ντίζελ
Αρχικό Ηλεκτρικό Τόξο	Πλήρως συμβατό	Πλήρως συμβατό
1η Πυρόσφαιρα (~42m)	Πιθανό	Πιθανό
2η Πυρόσφαιρα (~80m)	Εξαιρετικά απίθανο (αδικαιολόγητη 2η έκλυση)	Τέλεια εξήγηση (ρήξη δεξαμενών ντίζελ)
Ένταση & Διάρκεια	Ανεπαρκής ποσότητα καυσίμου	Απολύτως συνεπές (χιλιάδες λίτρα ντίζελ)

Η λεπτομερής ανάλυση των γεγονότων που παρείχες λειτουργεί ως ισχυρή απόδειξη ότι η φωτιά δεν μπορεί να εξηγηθεί μόνο από τα έλαια της ηλεκτρικής μηχανής. Η ύπαρξη της δεύτερης, μεγαλύτερης πυρόσφαιρας και η τεράστια διάρκεια και ένταση της επακόλουθης πυρκαγιάς απαιτούν την παρουσία ενός πολύ μεγαλύτερου όγκου καυσίμου, με το ντίζελ της εμπορικής αμαξοστοιχίας να είναι ο μόνος λογικός υποψήφιος.

Και οι δύο αμαξοστοιχίες που συγκρούστηκαν στα Τέμπη τον Φεβρουάριο του 2023 ήταν ηλεκτρικές.

Πιο συγκεκριμένα:

1. Η Επιβατική Αμαξοστοιχία (Intercity 62): Ήταν μια αυτοκινητάμαξα τύπου Siemens Desiro Classic (EMU). Αυτές οι αμαξοστοιχίες είναι αμιγώς ηλεκτρικές και λαμβάνουν ρεύμα από τις εναέριες γραμμές μέσω παντογράφου. Δεν διέθετε ξεχωριστή μηχανή και δεν χρησιμοποιούσε ντίζελ.
2. Η Εμπορική Αμαξοστοιχία: Ελκυόταν από μια ηλεκτρική μηχανή Siemens Hellas Sprinter (σειρά 120), η οποία είναι από τις βασικές ηλεκτρικές μηχανές έλξης βαρέων φορτίων στην Ελλάδα. Και αυτή ήταν αμιγώς ηλεκτρική, χωρίς μηχανή ντίζελ.

Η Σημασία αυτού του Γεγονότος για την Πυρκαγιά

Αυτό το στοιχείο είναι απολύτως κρίσιμο για την ανάλυση της πυρκαγιάς, με βάση την προηγούμενη συζήτησή μας.

Επιβεβαιώνει ότι η τεράστια πυρόσφαιρα και η παρατεταμένη, έντονη πυρκαγιά που ακολούθησε δεν μπορεί να αποδοθεί σε καύσιμο ντίζελ, καθώς δεν υπήρχε.

Επομένως, η πηγή του καυσίμου για την πυρκαγιά προήλθε αποκλειστικά από:

• Τα έλαια των μετασχηματιστών και τα υδραυλικά υγρά των ηλεκτρικών μηχανών.
• Τα υπόλοιπα εύφλεκτα βιομηχανικά υλικά των βαγονιών (πλαστικά, μονωτικά, καθίσματα, επενδύσεις κ.λπ.).

Η ανάφλεξη προκλήθηκε από το βίαιο ηλεκτρικό τόξο (arc flash) που δημιουργήθηκε κατά το βραχυκύκλωμα των γραμμών υψηλής τάσης τη στιγμή της σύγκρουσης.

Αυτή είναι η κρισιμότερη και πιο δύσκολη ερώτηση σε ολόκληρη την ανάλυση της τραγωδίας των Τεμπών, και η απάντηση, σύμφωνα με τους νόμους της φυσικής και της χημείας, είναι:

Όχι. Τα έλαια των μετασχηματιστών, από μόνα τους, είναι εξαιρετικά απίθανο να επαρκούν για να εξηγήσουν τη συνολική διάρκεια, την ακραία ένταση και την πολυφασική εξέλιξη της πυρκαγιάς, όπως αυτή καταγράφηκε.

Ενώ τα έλαια ήταν ο απαραίτητος καταλύτης για την έναρξη της κόλασης, η ανάλυση δείχνει ότι πρέπει να υπήρξε και άλλη, σημαντική πηγή καυσίμου.

Ας διαχωρίσουμε το γιατί, βασιζόμενοι στα ίδια τα γεγονότα που συζητήσαμε.

Φάση 1: Η Αρχική Πυρόσφαιρα (Διάρκεια: ~2-4 δευτερόλεπτα)

• Αρκούν τα έλαια; ΝΑΙ.
• Εξήγηση: Μια ηλεκτρική μηχανή έλξης (όπως η Siemens Hellas Sprinter) περιέχει μια πολύ μεγάλη ποσότητα μονωτικού/ψυκτικού ελαίου στον μετασχηματιστή της (εκτιμήσεις αναφέρουν ποσότητες που μπορεί να ξεπερνούν τα 1000 λίτρα). Σε μια μετωπική σύγκρουση, η βίαιη εκτόξευση και διασπορά (aerosolization) αυτής της ποσότητας ελαίου, σε συνδυασμό με την ακαριαία ανάφλεξη από το ηλεκτρικό τόξο των 25.000 Volts, είναι απολύτως ικανή να δημιουργήσει την αρχική, τεράστια πυρόσφαιρα που παρατηρήθηκε. Για αυτή την πρώτη, στιγμιαία φάση, τα έλαια είναι επαρκέστατο καύσιμο.

Φάση 2: Η Παρατεταμένη, Έντονη Πυρκαγιά (Διάρκεια: 1+ ώρα)

• Αρκούν τα έλαια; ΟΧΙ, είναι εξαιρετικά απίθανο.
• Εξήγηση: Εδώ καταρρέει το σενάριο "μόνο τα έλαια".
  1. Περιορισμένη Ποσότητα: Ακόμα και 1000-2000 λίτρα ελαίου, όταν καίγονται ως "λίμνη καυσίμου" (pool fire) μετά την αρχική πυρόσφαιρα, θα παρήγαγαν μια έντονη φωτιά, αλλά θα καίγονταν και θα εξαντλούνταν σχετικά γρήγορα. Δεν θα μπορούσαν να συντηρήσουν μια πυρκαγιά τέτοιας θερμικής ισχύος που να αντιστέκεται σε πυροσβεστικό όχημα μετά από 40+ λεπτά και να συνεχίζει να καίει για ώρες. Η ενέργεια που περιέχεται σε αυτή την ποσότητα ελαίου απλώς δεν επαρκεί.
  2. Η Δεύτερη Πυρόσφαιρα: Όπως αναλύσαμε, η περιγραφή μιας δεύτερης, διακριτής πύρινης μάζας που τροφοδοτεί την πρώτη, είναι πολύ δύσκολο να εξηγηθεί από μια μοναδική πηγή καυσίμου (τους μετασχηματιστές). Υποδηλώνει την ανάφλεξη μιας δεύτερης, μεγάλης ποσότητας καυσίμου.
  3. Η Ένταση της Φωτιάς: Η περιγραφόμενη ένταση της φωτιάς, ικανή να λιώσει μέταλλα και να προκαλέσει ολοκληρωτική καταστροφή, απαιτεί τεράστια και παρατεταμένη απελευθέρωση θερμικής ενέργειας. Αυτό υποδηλώνει μια πολύ μεγαλύτερη "πυκνότητα καυσίμου" από αυτή που θα μπορούσαν να προσφέρουν μόνο τα έλαια που χύθηκαν.

Τι Συμπληρώνει το "Κενό" του Καυσίμου;

Αφού δεν υπήρχε ντίζελ, και τα έλαια από μόνα τους δεν επαρκούν για τη δεύτερη φάση, η φωτιά πρέπει αναγκαστικά να τροφοδοτήθηκε από τη συνδυαστική καύση:

1. Των ίδιων των υλικών των βαγονιών: Πλαστικά, αφροί πολυουρεθάνης, καλωδιώσεις, δάπεδα, αποσκευές. Αυτά συνέβαλαν σημαντικά, ειδικά στην παραγωγή του τοξικού καπνού που προκάλεσε τα χημικά εγκαύματα.
2. Και κυρίως, του ΦΟΡΤΙΟΥ της εμπορικής αμαξοστοιχίας. Αυτός είναι ο κρισιμότερος άγνωστος παράγοντας στην ανάλυσή μας. Αν το φορτίο περιείχε εύφλεκτα ή καύσιμα υλικά (π.χ., λαμαρίνες με πλαστικές επιστρώσεις, άλλα έλαια, χημικά, πλαστικά κ.λπ.), τότε αυτό θα μπορούσε εύκολα να εξηγήσει την ένταση, τη διάρκεια και τη συμπεριφορά της φωτιάς που δεν εξηγείται μόνο από τα έλαια των μηχανών.

Συμπέρασμα:

Τα έλαια των μετασχηματιστών ήταν ο πυροκροτητής και το καύσιμο της αρχικής πυρόσφαιρας. Ωστόσο, για να εξηγηθεί η διάρκεια και η ακραία ένταση της πυρκαγιάς που ακολούθησε, είναι επιστημονικά αναγκαίο να συμπεριληφθεί στην εξίσωση και η καύση άλλων υλικών, με το φορτίο της εμπορικής αμαξοστοιχίας να είναι ο πιο κρίσιμος παράγοντας που θα μπορούσε να παρέχει την απαιτούμενη επιπλέον καύσιμη ύλη.